Informatie over de bescherming van prints welke buiten gebruikt gaan worden.

Het wordt steeds populairder.... Zelf prints maken om deze buiten te kunnen gebruiken. Helaas is hier een hoop onduidelijkheid over en ik wil aan de hand van dit artikel wat aspecten duidelijker maken. Zo behandel ik de do's en de dont's, waar op te letten en wat u eventueel nodig heeft. Ik beschrijf dit artikel aan de hand van stickers omdat deze het meeste buiten toegepast worden. Het effect en de methode van bescherming is overigens in het algemeen voor prints. Dus dit is ook van toepassing op fotoprints, canvas, teslin, waterslide decals, rub-on decal etc. Kort samengevat: voor alle prints die buiten worden gebruikt die van zichzelf al op waterbestendig materiaal zijn geprint.

Waar u op moet letten:

Een belangijke fout die veelal wordt gemaakt, is dat er gedacht wordt dat een sticker alleen waterbestendig hoeft te zijn voor buiten. Naast water is de grootste vijand van uw print de UV-stralen die komen uit (direct) zonlicht. Het waterbestendig maken van een print heeft niet veel omhanden en is eigenlijk een kwestie van een willekeurig watervast laminaat aanbrengen. Dit laminaat kan dan zowel een folie als een vloeibaar laminaat in de vorm van een fixatief, acryl blanke lak of soms zelfs waterbasis lak zijn.

UV-stralen wat is het, wat doet het?

UV Stralen zijn de stralingen van (zon)licht waar een mens bruin van wordt, van verbrand maar een mens ook nodig heeft voor het aanmaken van vitamine. Deze zelfde stralen beïnvloeden uw prints omdat deze de pigmenten afbreken waardoor uw print verbleekt. De meest schadelijke UV-stralen zitten in direct en vol zonlicht, deze zijn het snelst werkende en verbleken de print het snelste. Echter in de schaduw, op bewolkte dagen, achter glas(ofwel binnen) en zelfs in kunstlicht zitten UV-stralen die prints verkleuren.
Hoe snel een print verkleurd is afhankelijk van een aantal factoren:

  - De inkt of toner
  - Hoelang de print wordt blootgesteld
  - Hoe sterk het (zon)licht is

Het is hierom ook lastig om vooraf te voorspellen hoelang de levensduur van een print is voordat deze verbleekt. De enige van deze drie factoren die vooraf enigszins te voorspellen is, is de levensduur van inkt of toner wanneer deze niet beschermt is. Onder deze inkten en toner vallen 4 categorieën welke het meeste gebruikt worden, namelijk:

  - Dye-based inkt - De meest gebruikte "standaard" inkjet inkt
  - Pigment-based inkt - De wat professionelere inkt die in veel "High-End" fotoprinters gebruikt wordt
  - Solvent inkt - De inkt die in professionele Sign-printers wordt gebruikt
  - Toner - Welke gebruikt wordt in Laser printers

Onbeschermd gaat Dye inkt 3-7weken, pigment inkt 3-6maanden, solvent inkt 5-8maanden en toner 4-7maanden mee. Dit zijn richtlijnen en de werkelijkheid kan sterk variëren, vanwege de overige van bovengenoemde factoren. Onderling tussen soorten/merken inkt zit er ook grote variatie in, waarbij met name third party/naamloze vervangers vaak slecht scoren.

Hoe het verbleken tegen te gaan:

UV bescherming of het buiten kunnen gebruiken, heeft niets te maken met de gebruikte media(het papier/folie). Uiteraard moet een media zelf wel waterbestendig zijn of zo verwerkt worden dat deze bestand is tegen water. In het geval van inkjet/solvent media geven matte media de beste bescherming omdat hierin de inkt al deels opgenomen wordt en zo beter beschermd wordt tegen invloeden. Het verbleken van een print is een strijd tussen UV-stralen en de kleur pigmenten in de gebruikte inkt/toner. Volledig uitsluiten van verbleking is helaas niet mogelijk, het enige wat u kunt doen is het vertragen van het effect. Zelfs autolakken, buitenbeits, bootlak etc welke zeer sterke pigmenten bevatten, verbleken uiteindelijk.

Het beschermen van uw print doet u met een beschermfolie/laminaatfolie of een blanke lak met UV blokkering. Deze worden doorgaans omschreven als UV-bestendig, UV-bestand of UV-block. In het geval van een blanke lak hebben de meeste lakken geschikt voor buiten wel enige vorm van UV bescherming. Op het moment van dit schrijven zijn er in de shop laminaat folies beschikbaar van PoliLux en blanke lak van Motip (art.nr 04000 of 04009) welke UV bescherming bieden. Onderaan dit artikel worden de geschikte materialen getoont zodat u een direct overzicht heeft in de beschikbare bescherming voor buiten(UV).

Wat is het beste en gaat het langste mee:

Zoals eerder al aangegeven is het niet mogelijk vooraf te voorspellen hoelang een print met bescherming mee zal gaan, voordat deze verbleekt. De enige manier om hier achter te komen is om een print buiten te plaatsen en af te wachten tot deze verbleekt. Als test kunt u een deel van de print afdekken met zilverfolie op dekkend zwart papier en deze over een deel van de print te plaatsen. Vervolgens laat u de print bijvoorbeeld een maand buiten in de volle zon en vergelijkt dan het afgedekte met het blote deel om te zien hoe groot het verschil dan is. Zelfs dan geeft het testresultaat nog geen garantie voor een volgend project, vanwege de duratie en sterkte van de aanwezige UV stralen. Op professioneel niveau worden speciale testopstellingen gebruikt, waarbij een hele sterke lichtbron met een hoge hoeveelheid UV op de print wordt geschenen. Aan de hand hiervan wordt getest hoeveel en hoelang er nodig is om de print te verbleken en dit wordt gerelativeerd naar gemiddeld dagelijks invloed.

Over het algemeen zijn het gebruik van een pigment-inkt of een laser printer het meest geschikt en bereikbaar/betaalbaar. Als bescherming heeft zowel een (PoliLux)laminaatfolie of (Motip)blanke lak een goede bescherming met elk zijn eigen voordelen. Bij blanke lak kunt u zelf de dikte bepalen en hoe dikker de laklaag des te hoger is de bescherming. Een laminaatfolie is wat makkelijker zonder "gedoe" aan te brengen. In tegenstelling tot blanke lak geeft een folie een stabielere bescherming omdat de dikte hiervan altijd gelijk is.

Matte afwerking geeft een betere bescherming dan een glanzende. Dit komt omdat een matte afwerking net wat minder helder is en hierdoor wordt een deel van het licht geblokkeerd. Met matte afwerking doel ik op de blanke lak of het laminaatfolie, maar zonder afwerking zal een matte media iets langer meegaan. Vooral bij inkjet media kan dit een aanzienlijk verschil geven omdat de inkten opgenomen worden in de matte laag en hierbij betere bescherming krijgen tegen invloeden (UV, vocht en vuil). Een bijkomend voordeel van een mat eindresultaat is dat de print beter zichtbaar is, omdat er minder schitteringen plaats vinden.